Założenia i rzeczywistość są niestety zazwyczaj dwiema całkowicie oddzielnymi kwestiami. Każdego miesiąca możemy obiecywać sobie, że zaczniemy oszczędzać, bardziej kontrolować swoje wydatki i kupować świadomie, bez ulegania potrzebom chwili, a rzeczywistość wciąż jest taka, że nasz budżet miesiąc w miesiąc jest przekraczany, nie oszczędzamy nic, a wydatki wyłącznie rosną. Jak więc opanować domowe wydatki i zacząć je sensownie planować? Odpowiedź jest prosta: kontrolując wydawane przez nas pieniądze. Tylko dokładna ewidencja kosztów pomoże nam zrozumieć na co najwięcej wydajemy, czy możemy zacząć oszczędzać i w jakim obszarze możemy obniżyć koszty.
Wszystko zaczyna się od paragonów, rachunków i faktur, czyli wszystkich dokumentów potwierdzających nasze miesięczne wydatki. Oznacza to, że musimy zacząć zbierać wszystkie paragony, które otrzymujemy w sklepach. Niestety, wiele osób albo w ogóle tego nie robi, albo po zabraniu paragonu ze sklepu wyrzuca go w domu. Kontrola paragonu powinna nastąpić już w momencie odejścia od kasy, często się bowiem zdarza, że ceny różnią się od tych, które widniały na sklepowych półkach. Obowiązkiem sprzedawców jest kontrolowanie cen, nie dajmy się więc zbyć, jeśli cena produktu na paragonie odbiega od tej, którą widzieliśmy przy produkcie.
Każdy wydruk z kasy po dokonanych zakupach powinien trafić w specjalnie na to przygotowane miejsce w domu. Jeśli korzystamy z kilku kont, warto jest od razu odpowiednio rozdzielać paragony, a przynajmniej raz w tygodniu powinniśmy znaleźć czas na to, by spisać nasze wydatki. Najlepszym kalkulatorem i organizerem na tym etapie będzie arkusz kalkulacyjny (ten dostępny w OpenOffice sprawdzi się znakomicie).Wpiszmy do niego odpowiednie kategorie, takie jak:
Dzięki temu zaczniemy faktycznie odkrywać, jakie są nasze koszty życia i ile faktycznie wydajemy w obrębie danych kategorii.Jeśli chcemy w pełni kontrolować wszystkie nasze wydatki, wtedy oprócz potwierdzeń zakupów powinniśmy zacząć spisywać stan poszczególnych liczników. Rachunki za prąd, gaz czy wodę to znaczna część naszych miesięcznych kosztów utrzymania i możemy je zmniejszyć, jeśli wyrobimy w sobie dobre nawyki.
Planowanie budżetu domowego to dopiero początek przejmowania kontroli nad naszymi finansami. Dzięki temu nie patrzymy na zmniejszające się saldo na koncie z przerażeniem, wiemy bowiem, jakie wydatki nas jeszcze czekają i jesteśmy na nie przygotowani, ponieważ uprzednio wszystko zaplanowaliśmy. Niestety, planowanie „w głowie” zazwyczaj kompletnie nam nie wychodzi, podobnie jak zapamiętywanie wydatków.Planując budżet powinniśmy maksymalnie wszystko uprościć. Jednym z kluczowych elementów jest wspomniane wcześniej stworzenie kategorii wydatków, następnie musimy regularnie spisywać kwoty z naszych paragonów i rachunków. Jeśli posiadamy rodzinę – poprośmy ją o pomoc tłumacząc wcześniej, co robimy i czemu ma to służyć. Wydatki ponoszą przecież praktycznie wszyscy członkowie rodziny, musimy więc wiedzieć, jakie kwoty wydają domownicy i na co.Zaznaczmy, że początki nie należą do najprostszych. Nie można się zrażać, jeśli przez pierwsze miesiące nasz budżet nadal lekko wymyka się spod kontroli – planowanie domowych finansów to proces długofalowy, trzeba się go nauczyć i wypracować odpowiednie metody oraz przyzwyczajenia.
Jeśli już zaczęliśmy zbierać rachunki, przygotowaliśmy kategorie wydatków i jesteśmy gotowi, by zmierzyć się z naszymi domowymi finansami, to przyszedł czas na spisywanie wszystkich kosztów. W tym celu powinniśmy wpisać w przygotowany uprzednio arkusz kalkulacyjny (bądź ściągnięty z Internetu bezpłatny szablon) wynagrodzenie z poprzedniego miesiąca, czyli to, które już dostaliśmy i z którego pokrywamy wszystkie bieżące wydatki.Następnie zaczynamy wpisywać wszystkie koszty, takie jak: czynsz, opłaty za prąd, gaz, jedzenie itp. Po upływie miesiąca powinniśmy zrobić bilans. Jeśli na naszym koncie zostały jakieś pieniądze – powinniśmy się cieszyć, ponieważ mamy szansę zacząć oszczędzać. Jeśli natomiast znowu skończyliśmy „na minusie”, który łatamy oszczędnościami bądź szybkimi pożyczkami, wtedy warto zastanowić się nad zwiększeniem przychodów.
Największy problem stanowić mogą wydatki nieregularne, jak:
Te pozycje powinniśmy dodawać do naszego comiesięcznego zestawienia w postaci kosztów i dopiero po roku będziemy w stanie je oszacować na rok następny.Aby mieć fundusze na ich pokrycie, najlepiej jest oszczędzać każdego miesiąca odpowiednią kwotę, która będzie stanowić budżet na wydatki nieregularne. Nie oznacza to wcale, że całe nasze miesięczne oszczędności powinniśmy na nie przeznaczać: jeśli w danym miesiącu zostaje nam nadwyżka pieniędzy na koncie, powinniśmy ją podzielić i np. połowę odkładać na zakup wymarzonej rzeczy, a drugą połowę umieszczać we wspomnianym budżecie awaryjnym.Nawet najlepiej zaplanowany budżet nie jest jednak, rzecz jasna, odporny na wszystkie nieprzewidziane sytuacje – gdy potrzebny jest nam szybko zastrzyk gotówki, a nie dysponujemy żadnymi rezerwami, dobrym rozwiązaniem może być krótkoterminowa pożyczka gotówkowa. Pamiętajmy również, że istnieją specjalne programy (głównie komputerowe), które zaprojektowano jako pomoc podczas planowania i tworzenia domowego budżetu – warto z takiego wsparcia skorzystać.
