Pojęcie zadatku i zaliczki bardzo częstostosuje się wymiennie, co niestety jest błędem. Mimo że w obydwu przypadkachchodzi o wpłacenie części kwoty pieniężnej to jednak pojęcia nie są tożsame.Jakie są różnice między zadatkiem a zaliczką i co podlega zwrotowi?
Przejdź do sekcji:
Zadatek to forma świadczenia pieniężnegolub rzeczowego, którą przekazujemy drugiej stronie podczas zawierania umowy.Podstawową jego funkcją jest zabezpieczenie się stron w przypadku, w którymusługa nie zostanie wykonana lub produkt nie zostanie dostarczony.
Jeśli więc planujemy wesele i wynajmujemysalę, zależy nam na tym, by usługa została wykonana w konkretnym terminie. Innerozwiązanie nie będzie nas satysfakcjonowało, bo przecież zależy nam dokładniena zorganizowaniu przyjęcia w konkretnym dniu i na określonych zasadach.
W sytuacji, gdy usługa nie została wykonanaz winy klienta, cała kwota zostaje po stronie usługodawcy, bez koniecznościwyznaczania kolejnego terminu wykonania usługi. Jeśli natomiast z umowy niewywiąże się strona, która otrzymała zadatek, wtedy klient może liczyć na zwrotpieniędzy. Co więcej, może żądać sumy dwukrotnie wyższej niż kwota wpłaconegozadatku. Takie założenia dyscyplinują obie strony umowy do tego, aby doszło dorealizacji usługi.
Kwotę zadatku wyznacza się zazwyczaj na niewięcej niż 20% wartości całej usługi. Ustawodawca daje tu jednak wolną rękęstronom.
Zaliczka jest formą świadczenia pieniężnegowpłacaną przed wykonaniem usługi lub dostarczeniem produktu. W przeciwieństwiedo zadatku, nie jest ona dokładnie uregulowana w kodeksie cywilnym i działa nazasadach umów wzajemnych. Zaliczka jest konkretną kwotą, którą wpłacamy napoczet całej sumy, ale nie stanowi realnego zabezpieczenia umowy w razie odstąpieniaod umowy przez jedną ze stron.
Słowo „zaliczka” musi zostać użyte wzapisie umowy, z której jednoznacznie będzie wynikać, że nie mamy do czynieniaz zadatkiem. W przypadku jeśli nie zostanie to jasno określone w umowie, każda kwotawpłacona na poczet całkowitej ceny produktu czy usługi zostanie uznana zazadatek. Wpłacona zaliczka nie gwarantuje finalizacji transakcji – każda zestron umowy może w dowolnym momencie od niej odstąpić bez ponoszeniakonsekwencji finansowych.
Różnica między zadatkiem a zaliczką wynikaz faktu, iż tylko w pierwszym przypadku mamy do czynienia z konkretnymiprzepisami prawa. Kodeks cywilny wskazuje wprost zasady, które określająfunkcjonowanie zadatku, zaliczka jest formą mniej niesformalizowaną. Jeśliumowa zostanie zrealizowana w pełni w konkretnym terminie, bez żadnychprzeszkód – oba świadczenia działają dokładnie tak samo. Ich kwota zaliczanajest na poczet całej sumy wynikającej z umowy. Więcej konkretnych różnic możemydoszukiwać się w przypadku, gdy usługa nie zostanie zrealizowana.
Zadatek jest taką formą świadczenia, którąw razie kłopotów wypłaca się w całości. Od uiszczonej zaliczki można jednakodliczyć koszty, które zostały poniesione w ramach realizacji umowy. Jejminusem jest jednak to, że nie daje gwarancji realizacji umowy, wprzeciwieństwie do zadatku. Zaliczkę możemy, więc określić, jako swego rodzajurezerwację przedmiotu, terminu, usługi. Możemy odzyskać, więc pełną kwotę, alenie mamy prawa żądać jej dwukrotności, gdy usługodawca nie wywiąże się z umowy.
Musimy jednak pamiętać, że zasady teobowiązują tylko wtedy, gdy w umowie nie wskazano innych zapisów. Jeślizgodzimy się na nieco inne, zmodyfikowane warunki i podpiszemy umowę, wtedybędziemy musieli trzymać się konkretnych ustaleń. Warto, więc czytać umowydokładnie, ponieważ przedsiębiorcy często starają się zabezpieczyć przed konsekwencjamizerwania umowy.
Zaliczka jest rozwiązaniem, które dajemożliwość prostego odstąpienia od umowy, praktycznie bez konsekwencji. Jeślizamierzamy zarezerwować auto, ale nie jesteśmy zdecydowani ostatecznie na jegozakup, warto wpłacić zaliczkę a nie zadatek. Jeśli wybierzemy tę drugą formę,wtedy będziemy zobowiązani do zakupu, inaczej stracimy całą kwotę.
Odstępując od umowy mamy prawo do zwrotu całejzaliczki, którą wpłaciliśmy przed wykonaniem założeń umowy. Druga strona majednak prawo do odliczenia poniesionych przez nią kosztów. W sytuacjach, gdyrezerwujemy termin wesela lub samochód, który zamierzamy kupić, prawdopodobniemożemy liczyć na całą kwotę. Jeśli jednak chodziłoby o wykonanie zaproszeń naKomunię i usługodawca poniósłby już pewne koszty, należy nam się tylko częśćwpłaconych pieniędzy.
W przypadku, gdy chcemy ubiegać się o zwrotzaliczki, musimy poinformować drugą stronę o chęci odstąpienia umowy. Należyprzygotować pismo, które będzie zawierało:
· daneobu stron;
· określenieumowy oraz daty jej zawarcia;
· wskazaniekwoty zaliczki i termin jej zwrotu;
· numerrachunku bankowego, na który zaliczka ma zostać zwrócona.
Jeśli odstąpienie od umowy z prośbą o zwrotzaliczki nie przyniesie zamierzonego efektu, można wysłać stronie kolejne pismo– tzw. „wezwanie do zwrotu zaliczki”. Powinny znaleźć się na nim te sameinformacje, ale należy dodać informację o ponowieniu wezwania do zwrotu kwotyzaliczki.
Zadatek świetnie sprawdza się w sytuacjach,gdy zależy nam na realizacji konkretnej usługi, np. planujemy wesele i chcemy,aby odbyło się w wyznaczonym terminie. Ważne jest przecież to, by świętować zaślubinykonkretnego dnia, który sobie wyznaczymy. Należy jednak pamiętać, że wycofującsię z transakcji automatycznie przepada nam cała wpłacona kwota. Oczywiście,możemy starać się porozumieć w tej kwestii z drugą stroną, ale nie zawsze wyniktakich rozmów będzie zadowalający.
Pamiętajmy, więc że główną rolą zadatkujest zabezpieczenie zobowiązań i rekompensata za wycofanie się z transakcji.Zadatek zostanie zwrócony tylko wtedy, gdy obie strony polubownie odstąpią odumowy lub transakcja nie dojdzie do skutku z przyczyn od nas niezależnych. Totak zwana siła wyższa, czyli sytuacja, która zależy od czynnika zewnętrznego,na którą nie mamy wpływu i nie możemy jej zapobiec. Zadatek wróci do nas takżewtedy, gdy to druga strona (której wpłaciliśmy pieniądze) odstąpi od wykonaniazałożeń umowy. Wtedy możemy ubiegać się o dwukrotność sumy przekazanej podczaspodpisywania umowy przedwstępnej.
Jeśli to my rezygnujemy z transakcji i niebędzie tu obowiązywała siła wyższa, a druga strona nie załatwi sprawy polubownie– stracimy zadatek. Usługodawca nie jest zobligowany do oddania nam zadatku, awręcz przeciwnie – ma prawo go zatrzymać. Zwrot zależy, więc od okolicznościtowarzyszących odstąpieniu od umowy.
W momencie, wktórym umowa została zrealizowana zadatek ulega zaliczeniu (staje się zaliczką)na poczet świadczenia osoby, która go uiściła. Jeśli do realizacji usługi,której dotyczyła umowa nie doszło - w razie niewykonania umowy przez jedną zestron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić iotrzymany zadatek zachować, a jeśli uiściła go sama, może żądać sumy dwukrotniewyższej. Tym samym zadatek będzie zazwyczaj stanowić element zabezpieczenia wykonania zleconego świadczeniaoraz pełnić funkcję odszkodowawcząw przypadku niewywiązania się z umowy.
W przypadkuzakupu samochodu – czy to nowego modelu z salonu czy używanego auta z komisu –powinniśmy ocenić, czy zapłacić zadatek czy zaliczkę. Jeśli bardzo zależy namna kupnie danego auta warto rozważyć zadatek, który ubezpiecza niejakowykonanie zawartej umowy. W przypadku wpłaty zadatku sprzedawca, który zerwieumowę i sprzeda samochód innemu klientowi będzie zobowiązany zwrócićdwukrotność wpłaconej przez nas kwoty. Jeśli my zerwiemy umowę utracimyrównowartość wpłaconego na poczet zakupu zadatku. Zadatek będzie podlegałzwrotowi jedynie wtedy, gdy z powodu nieprzewidzianych okoliczności, za któreżadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności, umowa sprzedaży nie zostanie wykonana.
Warto pamiętać,że jeśli zdecydujemy się na wpłatę zaliczki nie będziemy mieć gwarancji realizacjiusługi. Jeśli sprzedawca zdecyduje się sprzedać auto innemu klientowi, będziepo prostu zobowiązany oddać nam wpłaconą na poczet zakupu zaliczkę.
Jeślizdecydujemy się na wpłatę zadatku podpisując wstępną umowę zakupu ustalmydowolną kwotę - zwykle jest to 10-20% ceny działki. W wypadku, gdy z jakiegośpowodu do podpisania umowy ostatecznej nie dojdzie zadatek przepadnie (jeśli tomy zerwiemy umowę) lub otrzymamy podwójny zwrot (jeśli umowę zerwiesprzedający). Wpłata zadatku jest więc w tym wypadku dużo bardziej korzystnaniż wpłata zaliczki.
Sprawymają się zgoła inaczej przy podpisywaniu umowy rezerwacyjnej – nawet jeśli niepodpiszemy umowy deweloperskiej kwota zaliczki lub kwota zadatku, którąwpłaciliśmy zostanie nam zwrócona. Natomiast w przypadku umowy przedwstępnejkwota zaliczki zostałaby zwrócona, natomiast kwota zadatku, w razieniewykonania umowy z winy kupującego – przepadłaby.
Wprzypadku organizacji wesela również warto rozważyć czy bezpieczniejszą opcjąnie będzie wpłata zadatku – gwarantuje on nam, że nawet jeśli organizator niewywiąże się z umowy nie stracimy pieniędzy – wręcz przeciwnie – zyskamydwukrotność wpłaconej kwoty. Ponieważ podpisanie umowy z zadatkiem jestbardziej ryzykowne możemy się spodziewać, że organizator będzie rzetelniewywiązywał się z umowy, aby nie narazić się na dodatkowe koszty.
Odwołany lub przełożony ślub? Sprawdź, czy możesz odzyskać pieniądze>>
Umowęz zadatkiem lub zaliczką na poczet organizacji przyjęcia komunijnego możnaporównać do organizacji wesela. Jeśli uroczystość jest zaplanowana z dużym wyprzedzeniemwarto zdecydować się na bezpieczniejszy dla nas zadatek, który niejakozabezpiecza usługę. Oczywiście jeśli z naszej winy zerwiemy umowę naszepieniądze przepadną, z drugiej jednak strony mamy pewność, że restaurator niewypowie nam umowy na rzecz innego klienta (jak mogłoby to mieć miejsce wprzypadku wpłaty zaliczki) i będzie się starał się zrealizować zawartą umowę,aby uniknąć podwójnego zwrotu zadatku.
Sprawdź możliwości pożyczki na komunię>>
Wobydwu przypadkach warto jednak pamiętać, że nawet jeśli wpłaciliśmy zaliczkę iodstąpimy od umowy na kilka dni przed planowaną uroczystością, organizator maprawo odliczyć od kwoty zwracanej zaliczki koszty, które poniósł na poczeturoczystości.
Biurapodróży, ośrodki wypoczynkowe i hotele mają w tej kwestii różna politykę.
Zawszewarto zwracać uwagę lub dopytać, czy dokonując wpłaty na poczet wakacji jest towpłata, która podlega zwrotowi, w jakich okolicznościach czy też traktowanajest jako bezzwrotny zadatek.
