Kolorowanki dla dorosłych, zabawa w „połącz kropki”, ćwiczenia fizyczne, medytacja – te modne ostatnio sposoby na koncentrację mają jedną zasadniczą wadę. Wymagają czasu, którego nam brakuje, między innymi właśnie dlatego, że nie możemy się skoncentrować na pracy i wykonać jej szybciej.Istnieją jednak sposoby na skupienie uwagi, które nie wymagają od nas dodatkowego czasu, a jedynie zmiany podejścia do czekających nas zadań.
Czy wiesz, dlaczego Steve Jobs zawsze ubierał się w dżinsy i czarny golf, Mark Zuckerberg codziennie nosi szary T-shirt, a prezydent Barack Obama – prawie zawsze taki sam szary lub granatowy garnitur? Żeby oszczędzać cenne zasoby umysłu. Świadomie rezygnują z codziennego podejmowania decyzji w niektórych mało istotnych dla nich sprawach, żeby nie wyczerpywać nadmiernie możliwości swojego mózgu.Każdego dnia nasze zapasy silnej woli koniecznej do koncentracji wyczerpują się. Jeśli zużywamy je zbyt szybko, nie wystarczy ich na wszystko. Jeżeli praca, którą chcemy wykonać, wymaga myślenia, skupienia uwagi i podejmowania wielu decyzji, powinniśmy maksymalnie uprościć swoje sprawy w innych dziedzinach życia. „Kiedy myślisz o skupieniu na czymś, myślisz, że skupienie się to mówienie TAK. Otóż nie! Skupienie to umiejętność mówienia NIE” – mawiał Jobs. Nie – dla wszystkiego, co cię rozprasza, zaśmieca twój umysł i odciąga od wyznaczonego celu.
Psycholog Daniel Oppenheimer przeprowadził eksperyment wśród nauczycieli licealnych. Poprosił, żeby część materiałów rozdawanych uczniom na zajęciach była drukowana standardową czcionką, na przykład Times New Roman, a część – mało czytelną i udziwnioną, np. Comic Sans. Co się okazało? Uczniowie, którzy dostawali materiały napisane trudniej czytelną czcionką, lepiej wypadli na egzaminach. Nietypowy krój pisma zmusił ich bowiem do większego skupienia na tekście, spowolnił, sprowokował do większego wysiłku, co zaowocowało lepszym przyswojeniem informacji.Najtrudniej jest skupić się na zadaniach, które nas nudzą. Dlatego dobrze jest czasem ożywić monotonne i żmudne obowiązki, a nawet je celowo utrudnić. Zmienić utarte ścieżki, odświeżyć rytuały, wypróbować z pozoru głupie pomysły, zamieszać w codziennym sosie, zrobić coś inaczej. Nuda jest najgorszym wrogiem skupienia.
Naukowcy zajmujący się badaniem funkcjonowania naszego umysłu jednoznacznie stwierdzili, że multitasking to zgubna strategia. Nie jesteśmy w stanie w pełni skupić się na wielu zadaniach jednocześnie. „Ograniczaj myślenie” oznacza więc ograniczenie naszej uwagi tylko do jednego zadania jednocześnie. Nawet jeśli wydaje się łatwe, tak jak jedzenie, prowadzenie samochodu czy opiekowanie się dzieckiem. Nie ma bowiem czegoś takiego jak podzielność uwagi. Można tylko „przerzucać” koncentrację z jednego zadania na inne, tracąc przy tym mnóstwo energii i czasu.Hasło „ograniczaj myślenie” ma jeszcze jedno znaczenie. Chodzi o konieczne przerwy w skupieniu i pozwolenie sobie na swobodne błądzenie myśli. Nie da się bowiem utrzymać skupienia przez cały czas, bez przerwy. Sztuka polega na tym, żeby nie obwiniać się za chwilowe rozproszenie uwagi, ale uświadomić sobie, że może przynieść nam to korzyści. Przerwa w skupieniu jest konieczna dla przetrawienia problemu i może zaowocować kreatywnymi pomysłami. A kiedy wpadniemy na jakąś świetną myśl, bardzo łatwo przejść do tzw. flow, czyli stanu, w którym nasza uwaga zaangażowana jest w stu procentach, a my odczuwamy przy tym szczególną przyjemność z pracy. Kiedy pojawia się flow, problemy ze skupieniem znikają.
Żeby poprawić koncentrację, najlepiej w trakcie pracy nie myśleć o jej rezultacie. Oczywiście przed przystąpieniem do niej trzeba najpierw wyznaczyć cel i sposób jego osiągnięcia, ale już po zabraniu się do działania warto o tym zapomnieć. Niecierpliwe oczekiwanie na sukces albo strach przed porażką mogą być bardzo rozpraszającymi czynnikami. Doskonale wiedzą o tym sportowcy. Presja zwycięstwa, miliony par oczu skierowane właśnie na nich i ciągła myśl „czy się uda?” nie pozwalają odpowiednio skupić się na tym, co ma się zrobić. Dlatego warto zmusić się do tego, żeby myśleć tylko i wyłącznie o zadaniu, które przed nami stoi, a nie o tym, co będzie później ani jak zostanie ono ocenione.Skoczek, który siada na belce startowej przed skocznią, nie do końca ma wpływ na to, jak daleko i w jakim stylu uda mu się wylądować, w którym kierunku powieje wiatr i w jakiej kondycji są jego rywale. Nie może samą siłą woli sprawić, żeby zajął pierwsze miejsce na podium. Jedyne, co może zrobić, to skoczyć najlepiej, jak potrafi. I tylko na tym powinien się skoncentrować. Spróbuj i ty przed każdym trudnym zadaniem wykonać podobne ćwiczenie. Wyobraź sobie, że siedzisz na belce startowej. Twoim zadaniem jest oddać dobry skok: przygotować trudny raport, zakończyć projekt, przeprowadzić ważną rozmowę, wykorzystać swoją wiedzę na egzaminie – i tylko tyle. Powodzenia.
