W chwili, gdy popełniamy wykroczenie, musimy liczyć się z tym, że może zostać na nas nałożony mandat karny. Co jednak w sytuacji, gdy dostaliśmy go bezzasadnie? Jeśli mamy pewność, iż zostaliśmy ukarani niesłusznie, możemy napisać odwołanie od mandatu. Warto jednak wiedzieć o kilku kwestiach, które wiążą się z tą sytuacją.
Przejdź do sekcji:
Mandatem karnym nazywamy uproszczony sposób nałożenia grzywny lub kary na sprawcę wykroczenia i czynu zabronionego[1]. Możliwe jest to w sytuacji, gdy:
· sprawca został przyłapany na gorącym uczynku lub schwytano go w chwilę po popełnieniu wykroczenia (mandat musi być nałożony do 14 dni po ujawnieniu czynu);
· popełnienie wykroczenia zostało udowodnione za pomocą urządzenia kontrolnego lub pomiarowego, a sprawca nie został schwytany na gorącym uczynku lub bezpośrednio potem, i nie ma wątpliwości, co do sprawy (grzywna może być nałożona do 30 dni od ujawnienia)[2].
Postępowanie mandatowe najczęściej prowadzi policja, zdarza się jednak, że konkretny przepis prawa upoważnia do tego również inne organy. Mandat karny nakładany jest w sytuacji, gdy grzywna nie przekracza 500 zł, a w wyjątkowej sytuacji – 1000 zł. Należy opłacić go najpóźniej w terminie 7 dni od momentu, gdy go przyjmiemy. Bardzo często mandat karny nakładany jest osobiście, a co za tym idzie – mamy tydzień na uiszczenie całej kwoty. Jeśli jednak np. przekroczymy prędkość, a nasze wykroczenie zarejestruje radar, wtedy czas ten liczymy od momentu przyjęcia mandatu.
Możemy wyróżnić trzy rodzaje mandatów karnych:
· gotówkowy,
· kredytowany;
· kredytowany zaoczny.
Mandat gotówkowy to taki mandat, który sprawca wykroczenia przyjmuje i uiszcza u funkcjonariusza policji bezpośrednio po zdarzeniu. Może być on nałożony jedynie cudzoziemcom, którzy przebywają na terenie Polski czasowo – zawodowym kierowcom przewożącym towary, turystom, czy osobom w podróży służbowej. Mandatem gotówkowym zostanie ukarany każdy, kto popełni wykroczenie, a nie ma stałego miejsca pobytu lub zamieszkania na terenie RP.
Często spotykamy się z tzw. mandatem kredytowanym. Dostaniemy go wtedy, gdy np. popełnimy wykroczenie drogowe i zostaniemy zatrzymani przez patrol policji. Wydawany jest ukaranemu po potwierdzeniu jego odbioru, czyli przyjęciu mandatu kredytowanego. Mamy wtedy 7 dni na uiszczenie kwoty widniejącej na dokumencie. Znajdziemy na nim także dokładne informacje dotyczące tego, gdzie mamy wpłacić pieniądze. Najprościej rzecz ujmując chodzi o to, że mandat wystawiony jest na kredyt, nie jest opłacany bezpośrednio u funkcjonariusza.
Ostatnim rodzajem mandatu, jest mandat zaoczny. Nakładany jest w momencie, gdy wykroczenie stwierdzono bez obecności sprawcy na miejscu jego popełnienia. Ważne jednak, by nie było wątpliwości, co do tego, kto to wykroczenie popełnił. Jeśli wina jest ewidentna i można potwierdzić personalia sprawcy, wtedy istnieje możliwość nałożenia mandatu zaocznego.
Istnieje możliwość odwołania się od mandatu. Musimy mieć jednak pewność, co do tego, że faktycznie został na nas nałożony bezzasadnie. W zależności od naszej sytuacji prawnej, zrobimy to osobiście lub przez przedstawiciela.
Kto w takim razie ma możliwość złożenia wniosku o odwołanie mandatu? Każda osoba, która ma bezsprzeczną pewność, że został on nałożony niezgodnie z prawem. Jeśli adresatem mandatu jest osoba, która nie ukończyła 17 roku życia, wtedy w jej imieniu występuje rodzic lub opiekun prawny. Zdarza się również tak, że ukarana zostanie osoba ubezwłasnowolniona – wtedy wniosek o odwołaniu mandatu składa jej kurator lub opiekun.
Możliwe jest również odwołanie z urzędu. Jeśli stwierdzono niesłuszne wydanie mandatu, wtedy przedstawiciel odpowiedniego organu może złożyć wniosek o odwołanie. W sytuacji, gdy mandat został wystawiony przez policję, będzie to przedstawiciel tejże służby. Może zdarzyć się również tak, że to sąd stwierdzi bezzasadność mandatu wystawionego przez daną służbę. W takim przypadku odwołanie może złożyć przedstawiciel organu, którego funkcjonariusz nałożył mandat.
W sytuacji, gdy mandat został nałożony na nas niesłusznie i mamy, co do tego pewność, możemy złożyć wniosek o odwołanie od mandatu. Trzeba jednak pamiętać, że jest tylko kilka takich sytuacji:
· czyn ukarany nie był czynem zabronionym lub wykroczenie przestało nim być, a mandat został nałożony np. dzień po zmianach;
· nałożona grzywna jest wyższa, niż to wynika z przepisów prawa[3], wówczas mandat podlega uchyleniu w kwocie przekraczającej maksymalną jego granicę;
· w sytuacji, gdy czyn zabroniony popełnił małoletni poniżej 17. roku życia;
· mandat został nałożony za działanie, które może być ukarane wyłącznie przez sąd;
· wykroczenie zostało spowodowane chorobą psychiczną, upośledzeniem umysłowym lub w momencie zakłócenia naszych czynności psychicznych;
· zostaliśmy sprawcą wykroczenia podczas obrony koniecznej lub w stanie wyższej konieczności[4].
Chodzi, zatem o takie sytuacje, gdy prawo przestało obowiązywać lub funkcjonariusz nie miał odpowiednich kompetencji do nałożenia mandatu. Może zdarzyć się również tak, że choroba psychiczna uniemożliwiła nam podjęcie prawidłowej decyzji albo staliśmy się sprawcą, bo ratowaliśmy czyjeś życie lub zdrowie.
Każda osoba, która chce złożyć odwołanie, ma na to ustawowo określony termin. W przypadku, gdy składamy wniosek we własnej sprawie, przysługuje nam na to 7 dni od momentu uprawomocnienia się mandatu.
Aby odwołać się od mandatu, należy złożyć odpowiedni wniosek. Należy go przedłożyć w sądzie rejonowym odpowiadającym miejscu wystawienia mandatu, w ciągu 7 dni od uprawomocnienia. Razem z nim trzeba załączyć odpowiednie dokumenty.
Dokumentem wymaganym podczas odwołania od mandatu, jest przede wszystkim prawidłowo wypełniony wniosek. Potrzebny będzie również aktualny dowód osobisty, aby móc potwierdzić nasze dane osobowe. Do wniosku powinniśmy dołączyć też kopię mandatu w dobrej jakości, tak, aby wszystkie dane były czytelne.
Na wniosku potrzebnym do odwołania od mandatu wymaga się kilku konkretnych kwestii. Pierwszą z nich jest oczywiście adres sądu rejonowego, do którego będziemy składać wniosek oraz data i miejsce sporządzenia dokumentu. We wniosku powinny znaleźć się również nasze dane osobowe:
· imię i nazwisko;
· numer PESEL;
· seria i numer dowodu osobistego;
· dane adresowe.
Wniosek o odwołanie mandatu tytułujemy wg wzoru: Wniosek o uchylenie mandatu karnego. Następnie załączamy podstawę prawną i uzupełniamy informacje dotyczące mandatu.
Dołączamy kopię mandatu i uzasadniamy składany wniosek. Należy podać wszystkie informacje, na podstawie których nie zgadzamy się na zasadność wystawionego mandatu. Argumenty powinny być konkretne i rzeczowe, a także wyjaśnione w taki sposób, aby nie było, co do nich wątpliwości. Nie zapomnijmy również o odręcznym podpisie, który powinien znaleźć się pod treścią uzasadnienia odwołania.
Wniosek o odwołanie od mandatu należy złożyć do sądu rejonowego. Ważne jednak, by wskazać właściwy organ, czyli ten, którego funkcjonariusz wystawił mandat.
Istnieje możliwość odwołania od mandatu za parkowanie i tutaj również powinniśmy złożyć specjalny wniosek. Należy podać w nim datę i miejsce jego sporządzenia, nasze dane osobowe oraz sprecyzować powód odwołania i go uzasadnić. Na wniosku powinien znaleźć się numer mandatu, a także opis pojazdu, którego dotyczy odwołanie. Jedyną różnicą będzie wskazanie nie sądu rejonowego, a burmistrza lub prezydenta miasta.
Jeśli dostaliśmy mandat za podróżowanie bez biletu, możemy się od niego odwołać w przypadku, gdy niemieliśmy go przy sobie. W sytuacji, gdy posiadamy np. bilet miesięczny, ale nie możemy go znaleźć lub zapomnieliśmy biletu, możemy się odwołać. Zdarza się również, że nie posiadamy legitymacji lub dokumentu uprawniającego do zniżki. Aby odwołać się od mandatu za brak biletu, wystarczy złożyć wniosek adresowany do przewoźnika. Potrzebny będzie także oryginalny bilet i/lub dokument uprawniający do zniżki.
Od 1 kwietnia obowiązują nowe, bardziej surowe obostrzenia związane z pandemią koronawirusa. Za ich łamanie można dostać mandat.
Na stronie rządowej można śledzić aktualne zasady i ograniczenie w związku z pandemią koronawirusa (https://www.gov.pl/web/koronawirus/aktualne-zasady-i-ograniczenia). Zalecenia te podlegają nieustannym aktualizacjom w związku z dynamicznie zmieniającą się sytuacją rozwijającej się pandemii. Do najczęściej przywoływanych i komentowanych należą:
Osoby, które nie stosują się do powyższych zaleceń muszą liczyć się z tym, że w szczególnych sytuacjach, mogą otrzymać upomnienie lub zostać ukarane mandatem karnym.
W przypadku mandatu wypisanego przez policję, maksymalna wysokość kary wynosi 500 złotych. Jeżeli jednak otrzymamy karę administracyjną, należy spodziewać się konieczności zapłaty od 5 000 do 30000 złotych.
Policjant może nam wypisać mandat do500 zł na podstawie kodeksu wykroczeń. W wyjątkowych przypadkach (gdy jeden czyn zabroniony jest przez więcej przepisów) może to być 1000 zł. Wyższe kary mogą nałożyć jedynie sąd w osobnym postępowaniu oraz od 1 kwietnia sanepid.
Tak, można odwołać się od mandatu po jego przyjęciu. Należy jednak pamiętać o ograniczającym nas czasie – mamy na to jedynie 7 dni od uprawomocnienia się mandatu. Trzeba pamiętać, że odwołanie nie oznacza tego samego, co odmówienie przyjęcia. W drugim przypadku sprawa kierowana jest od razu do sądu.
Przeprowadzenie postępowania o odwołanie od mandatu jest bezpłatne. Złożony wniosek zostanie rozpatrzony bez ponoszenia dodatkowych kosztów przez wnioskodawcę. Z wydatkami musimy liczyć się w momencie, gdy odmówimy przyjęcia mandatu, a sąd uzna jednak jego zasadność. W takiej sytuacji będziemy musieli ponieść koszty sądowe.
