Rozdzielność majątkowa małżonków, choć decyduje się na nią coraz więcej par, nadal budzi dużo wątpliwości. Ile kosztuje intercyza, na czym polega i czy warto ją spisywać?
Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym po ślubie małżonkowie są objęci ustawową wspólnością majątkową. Oznacza to, że wszystko, co od tej pory zgromadzą, stanie się częścią majątku wspólnego. Ma on stanowić bazę i zabezpieczenie finansowe dla tworzącej się rodziny. Obejmuje m.in. wynagrodzenia za pracę, dochody z innych działalności czy kupione nieruchomości. Małżonkowie mogą, a nawet muszą rozporządzać majątkiem razem. Wspólnota majątkowa nie dotyczy majątku, w którego posiadanie weszliśmy przed ślubem. Z chwilą zawarcia małżeństwa dwa majątki osobiste, w skład których wchodzi to, co kupiliśmy, otrzymaliśmy lub zarobiliśmy przed ślubem, pozostają odrębne. O tych przedmiotach majątkowych każdy decydować może samodzielnie.
Zasady ustawowej wspólności majątkowej można zmienić przez podpisanie tzw. intercyzy, czyli aktu notarialnego, będącego umownym ustrojem między małżonkami. Można to zrobić zarówno przed ślubem, jak i po nim. Istnieje kilka możliwości podziału majątku. Jednym z nich jest ograniczenie wspólności majątkowej, czyli wyłączenie tylko pewnych określonych składników z majątku wspólnego. Sytuacją odwrotną jest rozszerzenie wspólności majątkowej o to, co zgodnie ustawą weszłoby w skład majątków osobistych. Intercyza małżeńska najczęściej jest kojarzona z całkowitą rozdzielnością majątkową. Od momentu jej podpisania majątek wspólny przestaje istnieć lub w ogóle nie powstaje. Małżonkowie dysponują wyłącznie odrębnymi majątkami osobistymi i decydują o nich samodzielnie. Taki rodzaj umowy gwarantuje nie tylko niezależność finansową. Zapewnia często bezpieczeństwo finansowe rodzinie, chroniąc ją przed ewentualnymi konsekwencjami decyzji biznesowych jednego z małżonków. Rzadziej spotykanym rodzajem intercyzy jest rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Zazwyczaj decydują się na nią małżeństwa, w których tylko jedna ze stron jest czynna zawodowo i pomnaża swój dorobek, a druga zajmuje się domem lub z różnych przyczyn nie może pracować. W trakcie obowiązywania umowy małżonkowie dysponują majątkami osobistymi, nie tworząc majątku wspólnego. Kiedy intercyza przestanie obowiązywać, np. po rozwodzie lub w przypadku ponownego ustalenia wspólności, dorobek małżonków zostanie wyrównany.
Narzeczeni lub małżonkowie, którzy zdecydują się na którąś z form intercyzy, muszą udać się do notariusza w celu podpisania aktu notarialnego. Jest on niezbędny do zawarcia nowej umowy majątkowej. Bez tego dokumentu ustalenia nie będą ważne. Na warunki muszą dobrowolnie zgodzić się obie strony, dlatego wymagana jest obecność osobista. Przed wizytą u notariusza należy wspólnie ustalić rodzaj umowy: ograniczenie wspólności majątkowej, rozszerzenie wspólności majątkowej, rozdzielność majątkowa lub rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków. Do podpisania intercyzy potrzebne są jedynie dowody osobiste oraz – w przypadku małżonków – akt małżeństwa.
Podczas rozwodu i podziału majątku intercyza pozwala uniknąć kwestii spornych, choć sama nie wpływa na ostateczne koszty rozwodu. Jej zaletą jest także możliwość samodzielnego podejmowania decyzji finansowych i dysponowania własnym majątkiem. Decydują się na nią również osoby, które prowadzą własną firmę lub myślą o jej założeniu. W tym wypadku intercyza staje się rodzajem zabezpieczenia części majątku, a tym samym dobrobytu rodziny, przed ewentualnymi skutkami błędnych decyzji jednego ze współmałżonków. Konsekwencje finansowe długów, bankructwa lub ogłoszenia upadłości będzie on musiał ponosić sam z majątku osobistego lub tego, którym dysponuje jego przedsiębiorstwo. Należności nie zostaną pobrane z konta drugiego małżonka i w ten sposób część majątku rodziny nie przepadnie.
Intercyza nie zawsze chroni przed odpowiedzialnością za zobowiązania małżonka. Liczy się data podpisania aktu notarialnego. Jeśli zrobimy to już np. po ogłoszeniu upadłości, umowa nie będzie obowiązywać, ponieważ nie działa wstecz. Drugim warunkiem, który należy spełnić, jest poinformowanie wszystkich kontrahentów o podpisaniu intercyzy. Osoby, które prowadzą działalność gospodarczą, mają obowiązek ujawnienia wiadomości o rozdzielności majątkowej w ewidencji działalności gospodarczej. Małżonkowie objęci intercyzą tracą także prawo do wspólnego rozliczania podatku dochodowego. Zgodnie z przepisami z tego przywileju mogą skorzystać tylko osoby objęte wspólnością majątkową przez pełny rok podatkowy. Minusem ustanowienia rozdzielności majątkowej jest także wpływ na zdolność kredytową, która maleje, ponieważ przy decyzji jest brany pod uwagę wyłącznie majątek jednej ze stron.
Ile kosztuje załatwienie formalności związanych z intercyzą? Jeżeli podpisujemy ją przed ślubem, maksymalna taksa notarialna wynosi 400 zł. Do tego należy doliczyć 23% podatku VAT i wypisy od umowy – kilkanaście złotych za każdy egzemplarz. Jeśli chcemy podpisać intercyzę dopiero po ślubie, maksymalne stawki taksy notarialnej wahają się w przedziale od 100 do nawet 10 000 zł. Są uzależnione od wartości majątku wspólnego, który małżonkowie do tej pory zgromadzili, a teraz chcą podzielić. Do stawek należy również doliczyć 23% podatku VAT i kilkunastozłotowe koszty każdego egzemplarza wypisu od umowy.
Szczegółowe określenie opłat notarialnych za intercyzę znajduje się w rozporządzeniu ministra sprawiedliwości. Informacje zawarte w artykule aktualne na dzień 23.02.2019.
